Excursie: Op zoek naar de geschiedenis van Vlaardingen
27 mei 2017. Leden en vrienden van de Historische Vereniging
Oud-Schipluiden gingen op deze buitengewoon warme en zonnige zaterdag op
zoek naar de geschiedenis van Vlaardingen. De fietsexcursie leidde langs
drie locaties: het Educatief Archeologisch Erf in de Broekpolder, het
Archeologisch depot in het centrum van Vlaardingen en Museum Vlaardingen aan
de Westhavenkade.
De ontvangst door Jeroen ter Brugge op het Educatief Archeologisch Erf in de Broekpolder.
Het Educatief Archeologisch Erf
Toen de 21 deelnemers aan de excursie aankwamen bij het zandpad, dat
langs het met palissade omsloten terrein loopt, stond Jeroen ter Brugge de
groep al op te wachten. Eenmaal binnen werd een primitief ogend bouwwerk
zichtbaar. Jeroen begon met vertellen hoe de Broekpolder van een 'gewone'
Delflandse veenweidepolder met boerderijen en melkvee veranderde in een
recreatiegebied met hoge natuurwaarden. In de jaren 1950-1970 werd de polder
met enkele meters verhoogd door het storten van Rotterdams havenslib. De
gemeente Vlaardingen dacht hiermee een voordelig woningbouwterrein te
verkrijgen, maar toen bleek dat de grond flink vervuild was, moest
woningbouw vervallen. Inmiddels was het gebied al flink begroeid met 'nieuwe
natuur' en ook vond er enige bosbouw plaats.
Het eerste huisje op het Archeologisch Erf.
Informatiebord bij het Educatief Archeologisch Erf.
De gemeente Vlaardingen schreef een prijsvraag uit om plannen te maken
die het gebied een meerwaarde zouden geven voor recreatie en natuur. Een
uniek burgerinitiatief in 2006 leidde tot de oprichting van de
Federatie
Broekpolder. Bureau
Stroming maakte een integraal inrichtingsplan voor de polder. In
samenwerking met Archeologisch Adviesbureau RAAP maakte Stroming ook het
inrichtingsplan voor het archeologisch erf (2009). Hier zal de rijke
archeologie van het gebied, met de Vlaardingen-cultuur (ca. 3000 jaar v.
Chr.) als topper, op een laagdrempelige en verantwoorde manier in beeld
worden gebracht. Het gebied van ca. 20 hectare wordt ingericht met een
centrale waterloop en met daarlangs bouwsels uit verschillende tijdperken,
van de Nieuwe Steentijd tot aan de Middeleeuwen. In samenwerking met de
archeologische vereniging Helinium en de
afdeling archeologie van de universiteit van Leiden is inmiddels een
huisje uit de Nieuwe Steentijd gebouwd op basis van een opgegraven
huisplattegrond.
Jeroen toont een pot (replica) uit de Nieuwe Steentijd.
Binnen in het huisje, waar het houtvuur voor een passende sfeer (en rook)
zorgde, vertelde Jeroen over de bouw ervan en liet hij enkele nagemaakte
gereedschappen uit die tijd zien, zoals een hakbijl om bomen te vellen, een
pijl met een platte kop om dieren te schieten en een schrapper om de huid
van de geschoten dieren schoon te krabben. Dit is ook wat experimentele
archeologie inhoudt. Opgegraven voorwerpen vormden de onderbouwing. Naast
het huisje lag een replica van een boomstamkano uit de Romeinse tijd. De
populier werd op traditionele wijze met een dissel uitgehold. Ten westen van
de Vergulde Hand werd in 2005 een eikenhouten boomstamkano uit ca. 800 voor
Christus aangetroffen (nu in het Museum Vlaardingen te zien). Ook deze
boomstamkano zal worden nagemaakt; een boomstam is inmiddels aangekocht.
Nagemaakte gereedschappen uit de prehistorie.
Slag bij Vlaardingen 1018
Vlaardingen maakt zich op om in 2018 de slag bij Vlaardingen te
herdenken, vieren en naspelen. Het is de bedoeling dat op het archeologisch
erf nog twee bouwsels worden gemaakt: een boerderij en een pre-stedelijk
gebouw. Voor dit laatste zullen resultaten van de opgraving op de locatie
van de Markthal in Rotterdam worden gebruikt.
Archeologisch depot Waalstraat
Frans van der Tuijn stond de groep al op te wachten voor de
bibliotheek aan de Waalstraat, waarboven het
Archeologisch Depot zich bevindt. Frans vertelde allereerst over de
ontdekking van de Vlaardingen-cultuur. De vondst van een prehistorische bijl
nabij de huidige Arij Koplaan in 1958 leidde tot archeologische opgravingen
door de Universiteit van Amsterdam (1959-1964). Uit de uitstekend bewaarde
vondsten, waaronder graankorrels, bleek dat de mensen zich voor langere tijd
gingen vestigen; tot die tijd waren zij vooral jagers en verzamelaars. Deze
unieke bewoning kreeg de naam Vlaardingen-cultuur. Aan de hand van
voorwerpen in enkele vitrines maakte Frans zijn verhaal tastbaar.
De Vlaardingen-cultuur tastbaar gemaakt.
Frans ging vervolgens de groep voor naar het depot, een
geconditioneerde ruimte met een groot aantal stellingen vol dozen met
opgegraven scherven en voorwerpen. Alleen al de hoeveelheid dozen met
opgegraven materiaal bij de Arij Koplaan was indrukwekkend. Frans vertelde
over hun project om alle vondsten na te kijken, te herwaarderen, te
documenteren en beter te verpakken. Dit project gaat nog jaren duren. Ook
kon men een korte blik werpen in de speciaal geconditioneerde metaalruimte.
Hier toonde Frans met enige trots een massief koperen pot.
Frans laat de koperen pot met enige trots zien.
Een opgegraven fuik en een recent voorbeeld.
Impressie van het leven in de Nieuwe Steentijd.
Museum Vlaardingen
Tijdens een drankje in Museum Vlaardingen vertelde Jan van de Voort
wat het Museum
Vlaardingen allemaal te bieden heeft. Het vroegere Visserij Museum
opende in 2015, na een langdurige en grootscheepse verbouwing, met zijn
nieuwe naam en het bredere doel de geschiedenis van Vlaardingen uit te
dragen, zoals ook de website van het museum meldt: 5000 jaar leven in de
delta. Jan nam daarna de bezoekers mee naar de tweede etage, waar Dirk III
het verhaal van 'zijn' Slag bij Vlaardingen op een videoscherm vertelde.
Deze etage is vooral ingericht met de archeologie van Vlaardingen en
omgeving. Men vindt er een aantal met behulp van DNA gereconstrueerde koppen
en bijzondere opgegraven voorwerpen, zoals een klepduiker.
Dirk III over de Slag bij Vlaardingen.
Hoe zag de vroegere Vlaardinger er uit?
De vondst van de Krabbeplasman.
Een ander belangrijk onderdeel van de geschiedenis van Vaardingen
betreft de haringvangst. Op de eerste etage wordt daar uitgebreid aandacht
aan besteed. Het eerste vaatje haring werd in die tijd met een rijtuig naar
Den Haag gebracht en aan de koningin aangeboden. Oude filmbeelden van dit
evenement worden getoond. Als er nieuwe haring was aangekomen was het
gebruikelijk een haringkroon bij de viswinkel te hangen. In het museum zijn
twee van deze kronen aanwezig, een Amsterdamse en een Vlaardingse
haringkroon. In 1992 eindigde de Vlaardingse visserij met de verkoop van het
laatste vissersschip. De haven is nu vooral gevuld met historische
vaartuigen en moderne plezierjachten.
Oude haringkronen uit Amsterdam en Vlaardingen.
| 
